(Fragmento de "Galegos. A galicia do século XXI")
Se cadra por mor, no esquema familiar tradicional, da
enorme autoridade do pai, ao que superar en status non é de balde, se cadra polo medo á autoridade
divina, á que non se pode desafiar con soberbia, e, en definitiva, por razóns
gravadas no fondo dunha conciencia intranquila, o caso é que os galegos padecen
en gran medida o complexo de Polícrates: senten que tras dunha boa nova, tras
do progreso que leva a superar as propias limitacións, virá de seguro unha mala
nova, un problema ou mesmo unha desgraza[1].
O sentimento de culpa está detrás de esa melancolía
que tan ben define aos galegos: una tristura duradeira, un xeito de estar na
vida que conxura o perigo dunha sucesión de golpes de fortuna e calamidades[2].
O galego resiste mellor que ninguén os rigores do clima, a soidade e os
traballos esforzados porque todo iso sérvelle de refuxio e protección fronte ás
veleidades do destino e do ánimo. Namentres chove, neva e zoa o vento, o galego
ten a coartada perfecta para coidar da mera supervivencia, camuflado en roupas
que o manteñen illado, na intimidade do fogar, ou nas cerimonias de baixo
perfil comunicativo que veñen a ser os xogos de naipes e as cuncas tomadas sen
falar.
Así, cando morre un ser querido prodúcese un gran
baleiro no corazón dos galegos, mais, ao mesmo tempo, esa sensación de calma
que proporciona o saberse nunha meseta de aflición, nun estado que por un tempo
non vai ir a peor. É paradigmática a carón do finado, de corpo presente, a
compostura dos considerados máis febles e que agochan tras de ese aparente
ánimo pusilánime un estoicismo que non é máis ca o medo a sufrir, desde o
berce, disfrazado de esa aflición permanente que anticipa os reveses do
destino. O paraugas dunha tristura cotián é preferible á actitude dos felices e
despreocupados en aparencia, máis expostos ao caos e o imprevisto, e que, en
todo caso e aínda nos momentos de bonanza, viven conscientes de que logo dunha
grande alegría de seguro van vir momentos dolorosos[3].
Rosalía de Castro debuxou transversalmente a súa obra
con ese temor a ser feliz:
“Tembra a que
unha inmensa dicha
neste mundo te
sorprenda;
grorias, aquí,
sobrehumanas
trán
desventuras supremas.
[...]
Sí; tembra
cando no mundo
sintas unha
dicha inmensa:
val máis que a
túa vida corra
cal corre a
iaugua serena.”
(Follas
Novas)
Os galegos renuncian a buscar elementos de felicidade
porque pensan que así frean a cadea de desgracias que inevitablemente veñen
engarzadas cos bos momentos[4].
No seu interior prefiren se acaso os pequenos momentos de pracer, o goce do
cotián, da boa comida, da natureza... cousas que por non ser espectaculares nin
supoñer cambios no xeito de vivir tampouco teñen porque atraer á desgracia.
Así, a alegría de vivir é máis ca nada un estado de sosego no que hai unha
grande conformidade co presente[5].
Unha aceptación que só se viu ameazada coa derrota que nas últimas décadas
tomou a vida para a maioría dos galegos, desprazando xeitos de supervivencia,
borrando da pirámide de poboación a nenos e mozos, silenciando o murmurio de
vidas incipientes e espontáneas que enchían de vida as nosas aldeas e as
pequenas vilas.
En moitos lugares a satisfacción por sentirse vivos
no corazón dos veciños deu paso a unha desesperación calada que se precipita en
depresión profunda cando a memoria rescata imaxes doutro tempo: longas xornadas
de traballo no campo interrompidas por comidas calóricas compartidas en charlas
animadas; os ensaios da banda; as festas, os usos, os costumes... os sinais de
identidade dun colectivo de seres humanos cuxa pegada se dilúe co tránsito da
Galiza tradicional a Galiza do século XXI: un novo modelo de país, de empresa
común, suma de vocacións individualistas, enganchada á corrente global de
valores homoxéneos e homoxeneizadores que restan importancia aos feitos
diferenciais, á lingua nai e a tódolos rasgos autóctonos.
Na Galiza das cidades, en Vigo, A Coruña e Ferrol, a
xuventude namórase en castelán, escoita música en inglés e viste roupa
semellante á que se estila en Xapón, París ou Nova York. E isto a pesares de
dispor de canles de televisión e emisoras de radio emitindo en galego, unha
lingua, unha cultura camiño de ser centro de atención exclusivo de estudosos
nos departamentos universitarios de investigación de medio mundo, aló cando teñan
morto dúas xeracións que aínda posúen memoria histórica e lembran outros
tempos.
No hay comentarios:
Publicar un comentario